listopad 2016 – Stapler czyli szew mechaniczny

8.11.2016

Historycy badający dzieje chirurgii starają się wskazać najważniejsze wydarzenia mające wpływ na rozwój tej dziedziny medycyny. Wprowadzenie zasad antyseptyki i znieczulenia [często opisywanego, jako uśmierzanie bólu lub bezbolesne operacje] to przykłady najważniejszych z nich. Nie budzą one kontrowersji, i są zazwyczaj wymieniane bez wahania w odpowiedzi na pytanie o kamienie milowe chirurgii. Inne z pośród nich nie są już tak oczywiste, przynajmniej dla laików niezwiązanych, na co dzień ze specjalnościami zabiegowymi.

Minione stulecie, wiek dwudziesty przyniosło kolosalny, nieobserwowany w przeszłości postęp chirurgii. Dzięki wspomnianym na wstępie antyseptyce, znieczuleniu a także antybiotykoterapii, krwiolecznictwu i wielu innym innowacjom operacje przestały być bolesnymi, krwawymi koszmarami prześladującymi zarówno przerażonych pacjentów jak i bezradnych chirurgów. Sztuka chirurgiczna powoli wspinała się na wyżyny.

Wynalezienie i wprowadzenie szwów mechanicznych było bez wątpienia jednym najważniejszych kroków na drodze doskonalenia techniki operacyjnej. W 1908 roku w Budapeszcie chirurg Humer Hultl – słusznie nazywany „ojcem chirurgicznego szwu mechanicznego” skonstruował i zastosował pierwszy stapler. Ważył on ponad 3,5 kg, wymagał wielkiej wprawy i czasu do skutecznego zastosowania [około dwie godziny potrzebne były na montaż i załadowanie zszywek]. Z biegiem lat urządzenie było modernizowane. Wśród pionierów postępu wymienić trzeba poza Hultlem, von Petza, Nakayamę i Friedricha. Ten ostatni w 1934 r. zastosował wymienny zasobnik z zszywkami.
Prace nad szwem mechanicznym oraz urządzeniami do jego stosowania prowadzone były również w specjalnie w tym celu powołanym w Moskwie Naukowym Instytucie Doświadczalnym Urządzeń i Przyrządów [przy okazji po raz kolejny okazało się jak karkołomne bywają nieraz próby tłumaczenia niektórych nazw]. W latach pięćdziesiątych uzyskano tam obiecujące rezultaty konstrukcji różnorodnych typów staplerów, m.in. do zespoleń naczyniowych, i jelitowych. Mark Ravitch podczas wizyty w Moskwie zapoznał się z tymi urządzeniami. Powstała w 1964 r w USA firma United States Surgical Corporation rozpoczęła produkcję staplerów pod marką Auto Suture.
Od tego czasu rozwój szwu mechanicznego, masowa produkcja staplerów i ich upowszechnienie wkroczyły w nową erę. Trudno jednoznacznie stwierdzić, kiedy szew mechaniczny został wprowadzony w Polsce. Można z dużą dozą prawdopodobieństwa przyjąć, że na szerszą skalę pojawiły się w pierwszej połowie lat dziewięćdziesiątych, a więc około 20-25 lat temu.

W cyklu tajemnic z muzealnej półki przedstawiamy dziś dwa przykłady staplerów firmy AUTO SUTURE: EEA™-25 – do okrężnego szwu jelitowego i ROYAL*35W – do skóry. Zwracają uwagę daty „ważności” do października 1989 r i grudnia 2000 r.

Należały do prof. Jerzego Dybickiego. Zostały one przekazane wraz z innymi instrumentami i narzędziami do przez pana Jerzego Dybickiego jr.